Tuồng – Một loại hình nghệ thuật sân khấu mang tính cổ điển khá độc đáo của Việt Nam. Ngôn ngữ của tuồng là văn chương bác học kết hợp nhuần nhuyễn văn chữ Hán với văn nôm. Theo một số tư liệu thì tuồng ảnh hưởng của hí khúc (Trung Quốc) do quân lính nhà Nguyên bị giữ làm tù binh dưới thời nhà Trần (thế kỷ XIII) biểu diễn. Nhưng tuồng Việt Nam có nét riêng của nó. Lúc đầu, tuồng chỉ xuất hiện ở miền Bắc, sau đó theo binh lính chúa Nguyễn vào Đàng Trong và phát triển cực thịnh ở đó. Tuồng phát triển mạnh vào thế kỷ XVII -XVIII. Sang triều Nguyễn (thế kỷ XIX) tuồng vẫn giữ vị trí xứng đáng trong đời sống văn hoá ở cung đình và trong dân dã.

Nghệ thuật Tuồng – một loại hình sân khấu độc đáo của Việt Nam ẩn chứa những giá trị văn hoá, tinh thần của dân tộc, những giá trị nghệ thuật mang tính chất bền vững, đã, đang và sẽ còn là những người bạn tri âm, tri kỷ của các tầng lớp nhân dân Việt Nam

Tại Khánh Hòa, hiện nay vẫn còn duy trì được những sân khấu tuồng ở nhiều nơi, được đóng góp bởi sự yêu nghề của các nghệ sỹ và nhu cầu thưởng thức trong nhân dân. Trong thời gian ngắn tiếp cận và tìm hiểu, tôi ghi nhận được những sân khấu tuồng đang hoạt động với nhiều đặc điểm khác nhau. Có những sân khấu tuồng mộc mạc và giản đơn, có những sân khấu tuồng được dựng lên hoành tráng, có sân khấu chỉ phục vụ vài ngày và có những sân khấu vẫn đang phục vụ mỗi tuần, các nghệ sỹ rất gần gũi và thân thiện với người coi…

Hàng năm, từ ngày 11-13/2 âm lịch, ngư dân làng biển Cửa Bé (Vĩnh Trường, Nha Trang, Khánh Hòa) lại tưng bừng tổ chức lễ hội Cầu Ngư. Lễ hội diễn ra đầy màu sắc với nhiều hoạt động thú vị. Bên cạnh các nghi lễ truyền thống thì hát tuồng cổ là một trong những sự kiện được người dân địa phương chào đón nồng nhiệt.

Tại làng chài Cửa Bé, sân khấu tuồng cổ được dựng lên khá đơn giản và mộc mạc ngay trong ngôi đình làng (Đình Trường Đông).

Tiếp đến là một sân khấu tuồng khác mà tôi không thể bỏ qua đó là sân khấu tuồng tại lễ hội Am Chúa. Đây là một sân khấu được dàn dựng công phu và được biểu diễn bởi các nghệ sỹ chuyên nghiệp của đoàn tuồng Khánh Hòa để phục vụ cho lễ hội.

Lễ hội Am Chúa hay còn gọi là Lễ hội Thiên Y A Na được tổ chức từ ngày mùng 1 đến 3/3 âm lịch hằng năm tại khu di tích lịch sử văn hóa Am Chúa (núi Đại An, xã Diên Điền, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa ). Đây là dịp sinh hoạt văn hóa linh tính, để người dân Khánh Hòa nói riêng, khách thập phương cả nước nói chung biểu thị tấm lòng “Uống nước nhớ nguồn”. Nhớ ơn Bà Mẹ Xứ Sở đã dạy cho dân Khánh Hòa biết cấy cày, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải…

Theo dòng thời gian tôi tiếp tục tới tham gia một buổi buổi diễn tuồng khác tại Lễ hội Tháp Bà Ponagar.

Lễ hội Tháp Bà Ponagar còn được gọi là lễ hội Thiên Yana Thánh mẫu hay Vía Bà, được tổ chức hàng năm từ 20 – 23/3 âm lịch tại di tích Tháp Bà PoNagar, thuộc phường Vĩnh Phước, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Đây là một trong những lễ hội đặc sắc nhất của thành phố Nha Trang, đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di sản phi vật thể cấp Quốc gia.

Cuối cùng là sân khấu nghệ thuật dân gian của nhà hát truyển thống tỉnh Khánh Hòa được dựng trước cửa nhà hát lớn ở quảng trường 2-4. Đây là một sân khấu được dựng lên và hoạt động thường xuyên để phục vụ khán giả, đặc biệt là du khách đến với thành phố biển Nha Trang. Với mong muốn đem đến cho công chúng và du khách món ăn tinh thần và biết đến tuồng nhiều hơn đồng thơi giữ gìn một loại hình nghệ thuật độc đáo cho mai sau thì hiện nay sân khấu tuồng của đoàn nghệ thuật truyền thống tỉnh Khánh Hòa vẫn miệt mài sang đèn vào các tối thứ 5 -7 và chủ nhật hàng tuần.

Nguyễn Thanh Dương /.

Anh Nguyễn Thanh Dương hay còn được gọi vui bằng anh Dương Hài Cốt là một nhiếp ảnh gia đường phố/ tư liệu hiện đang làm việc tại Nha Trang. Tác phẩm của anh chủ yếu khai thác về hệ quả của việc phát triển du lịch ồ ạt tại thành phố biển xinh đẹp nơi anh đang sinh sống. Bên cạnh đó anh cũng đang theo đuổi các đề tài về gia đình và các vấn đề về con người. Anh hiện là thành viên ban quản trị của Nhóm Vietnam Hardcore Street Photography đồng thời là thành viên của dự án Everyday Vietnam và điều hành tại Wave Travel.